pisanie prac magisterskich, licencjackich, zaliczeniowych – Prace dyplomowe z turystyki

Badanie atrakcyjności turystycznej

5/5 - (1 vote)

Analiza literatury z zakresu geografii turystyki wskazuje, że atrakcyjność turystyczna jest pojęciem złożonym i wielowymiarowym. Można ją definiować jako obecność cech przyciągających turystów na dany obszar dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, zabytków historycznych oraz różnorodnych elementów zagospodarowania przestrzennego. W takim ujęciu jej znaczenie może być względne, gdyż odbiór zależy od indywidualnych cech psychofizycznych turystów [A. Kowalczyk, Geografia turyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 36].

Według O. Rogalewskiego o atrakcyjności obszaru, miejscowości czy szlaku decydują trzy czynniki: ranga walorów turystycznych, dostępność komunikacyjna oraz zdolność obsługowa urządzeń turystycznych. J. Warszyńska natomiast definiuje ją jako kompleks czynników warunkujących rozwój turystyki w danym miejscu, obejmujący zarówno walory turystyczne, jak i walory recepcji (dostępność transportową oraz infrastrukturę turystyczną) [T. Lijewski, B. Mikułowski, J. Wyrzykowski, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 1998, s. 15 – 16].

S. Page wyróżnia trzy sposoby rozumienia atrakcyjności turystycznej [S. Page, Urban tourism, Routledge, London – New York 1995, s. 69]:

jako efekt klasyfikacji i kategoryzacji (atrakcyjność ideograficzna),
jako rezultat zastosowania określonej techniki oceny,
jako subiektywne postrzeganie przez turystów.

Konkurencja w turystyce dotyczy nie tylko podmiotów gospodarczych, ale również obszarów dysponujących odpowiednimi walorami przyrodniczymi i infrastrukturą. Wygrywają te, które potrafią zaoferować zróżnicowany i ciekawy produkt turystyczny. Dlatego konieczne jest stosowanie narzędzi umożliwiających pomiar atrakcyjności poszczególnych regionów.

Z uwagi na jej względny charakter pomiar atrakcyjności jest trudny, a w literaturze istnieje wiele metod jej oceny:

Proste miary porządkowania przestrzeni – np. grupowanie jednostek na zasadzie podobieństwa, bonitacja punktowa, wskaźniki oparte na standaryzacji cech.
Metody o wyższym stopniu agregacji – m.in. metoda modelowa, analiza czynnikowa, metody taksonomiczne, syntetyczne miary rozwoju.
Metody jakościowe.

Jedną z najprostszych metod jest bonitacja punktowa, stosowana głównie do oceny walorów środowiska przyrodniczego i antropogenicznego. Polega na przypisywaniu punktów określonym cechom (np. urozmaicenie rzeźby terenu, mikroklimat, obecność lasów, jezior, form skalnych, zabytków czy muzeów) zgodnie z ustaloną skalą wartości. Suma punktów pozwala syntetycznie ocenić atrakcyjność danej jednostki przestrzennej. Metoda ta jest jednak subiektywna, gdyż wybór skali i kryteriów zależy od badacza.

Metoda modelowa przetwarza dane ilościowe (np. wysokość, kąt nachylenia, przepływ wód) za pomocą funkcji matematycznych, co pozwala uzyskać ciągły, mniej subiektywny wynik w postaci współczynnika atrakcyjności. W odróżnieniu od bonitacji punktowej, nie wymaga ona stosowania skokowych przedziałów klasowych.

W przypadku metod taksonomicznych punktem wyjścia jest macierz obserwacji, w której zmienne opisują obiekty badane (np. gminy). Dobór zmiennych powinien odpowiadać celowi badania, mieć charakter uniwersalny, wzajemnie się uzupełniać, a także dobrze różnicować jednostki. Mogą one mieć charakter stymulant (ich wzrost zwiększa atrakcyjność) lub destymulant (ich spadek zwiększa atrakcyjność), co wymaga standaryzacji danych.

Metody te pozwalają tworzyć mierniki syntetyczne, które są szczególnie przydatne do:

porównywania i porządkowania regionów,
grupowania ich w klastry,
badania stabilności układów turystycznych,
prognozowania zmian strukturalnych.

Według M. Bednarskiej, G. Gołembskiego i L. Wojtasiewicza w marketingu regionów istnieją dwa kluczowe etapy: stworzenie atrakcyjnego wizerunku dla inwestorów oraz wykreowanie w świadomości odbiorców obrazu regionu jako celu turystycznego. Dlatego władze samorządowe, planując rozwój funkcji turystycznej, muszą najpierw rozpoznać warunki jej rozwoju [M. Bednarska, G. Gołembski, L. Wojtasiewicz, Podstawy regionalnego marketingu dla inwestorów, w: Problemy turystyki” nr 3 – 4, Instytut Turystyki, Warszawa 1998, s. 6].

W badaniach przyjęto, że jednostką analizy jest gmina, a dane pochodzą z Banku Danych Lokalnych oraz ankiet. Cechy opisujące gminę przekształca się w wskaźniki względne, które następnie grupuje się w działy i sfery, obliczając wskaźniki syntetyczne.

W przypadku walorów turystycznych analizuje się m.in.: udział powierzchni lasów, czystość rzek i jezior, liczbę zabytków i muzeów, obszary chronione, imprezy kulturalne czy długość szlaków turystycznych. Środowisko naturalne ocenia się np. przez udział oczyszczonych ścieków, ilość odpadów czy poziom emisji zanieczyszczeń. Ochrona środowiska obejmuje m.in. efektywność oczyszczalni i rekultywację terenów zdegradowanych. Dostępność komunikacyjną mierzy się długością dróg, liczbą stacji kolejowych i liczbą samochodów.

Określenie pełnego zestawu zmiennych oceniających atrakcyjność turystyczną jest trudne, m.in. z uwagi na subiektywność przypisywania wag. Badanie z zastosowaniem mierników syntetycznych umożliwia jednak wyodrębnienie regionów turystycznych, stworzenie dla nich oferty inwestycyjnej, określenie produktu turystycznego, inwentaryzację bazy oraz wskazanie braków w infrastrukturze.

Ocena atrakcyjności turystycznej stanowi jedno z kluczowych zagadnień w geografii turyzmu i gospodarce przestrzennej, ponieważ pozwala określić potencjał danego obszaru do przyciągania odwiedzających. Jest to proces złożony, wymagający uwzględnienia wielu czynników o charakterze zarówno przyrodniczym, jak i antropogenicznym, a także elementów związanych z infrastrukturą, dostępnością transportową i wizerunkiem regionu. Podstawowym celem takiej analizy jest wskazanie mocnych i słabych stron badanego obszaru oraz identyfikacja kierunków jego rozwoju turystycznego.

Walory przyrodnicze odgrywają w tym procesie rolę fundamentalną. Krajobrazy o wysokich walorach estetycznych, zróżnicowana rzeźba terenu, czyste wody jezior i rzek czy obecność unikalnych ekosystemów to czynniki, które od wieków przyciągają podróżnych. Góry, wybrzeża morskie, tereny leśne czy obszary chronione kształtują tożsamość turystyczną regionu, wpływając na rodzaj oferowanych form wypoczynku i rekreacji. Klimat, warunki pogodowe oraz długość sezonu turystycznego dodatkowo wzmacniają lub ograniczają możliwości wykorzystania tych zasobów.

Nie mniej istotne są walory kulturowe i historyczne. Dziedzictwo architektoniczne, zabytki, miejsca pamięci oraz tradycje lokalne tworzą unikalny obraz regionu i przyciągają turystów zainteresowanych historią, sztuką czy folklorem. Równie ważną rolę odgrywają wydarzenia cykliczne, takie jak festiwale, jarmarki czy imprezy sportowe, które często stają się wizytówką miejscowości. Współczesna turystyka coraz częściej opiera się na doświadczeniach, dlatego autentyczne przeżycia związane z lokalną kulturą mogą mieć równie duże znaczenie, co imponujące zabytki.

Infrastruktura turystyczna jest czynnikiem, który w znacznym stopniu determinuje możliwość wykorzystania potencjału walorów przyrodniczych i kulturowych. Dobrze rozwinięta baza noclegowa, zaplecze gastronomiczne, obiekty rekreacyjne oraz sprawny system transportu zwiększają komfort podróży i pobytu. Brak odpowiedniej infrastruktury może skutecznie zniechęcać turystów, nawet jeśli sam obszar posiada znaczne walory. Współczesny turysta oczekuje także dostępu do usług cyfrowych, takich jak rezerwacje online czy informacja turystyczna w formie aplikacji mobilnych.

Metody oceny atrakcyjności turystycznej ewoluowały wraz z rozwojem nauk o turystyce. Tradycyjne podejścia opierały się na bonitacji punktowej, w której poszczególnym walorom przypisywano określoną liczbę punktów, a następnie sumowano wyniki. Współcześnie coraz częściej stosuje się metody modelowe i taksonomiczne, pozwalające na uwzględnienie większej liczby zmiennych oraz ich wzajemnych relacji. Coraz większą rolę odgrywa również analiza przestrzenna z wykorzystaniem systemów informacji geograficznej, umożliwiająca wizualizację rozmieszczenia walorów i infrastruktury.

Ważnym aspektem badań jest uwzględnienie perspektywy użytkowników przestrzeni turystycznej. Opinie turystów, mieszkańców i przedsiębiorców mogą dostarczać cennych informacji na temat faktycznego poziomu atrakcyjności oraz wskazywać problemy, które nie są widoczne w analizach czysto statystycznych. Metody partycypacyjne pozwalają włączyć lokalną społeczność w proces planowania rozwoju turystyki, co sprzyja tworzeniu oferty dopasowanej do potrzeb różnych grup odbiorców.

Atrakcyjność turystyczna nie jest kategorią statyczną. Podlega ona ciągłym zmianom pod wpływem inwestycji, procesów urbanizacyjnych, działań promocyjnych czy zmian środowiskowych. Wzrost znaczenia turystyki ekologicznej, rozwoju turystyki aktywnej czy rosnące zainteresowanie autentycznymi doświadczeniami kulturowymi powoduje, że niektóre regiony zyskują na znaczeniu, podczas gdy inne tracą swój dawny urok. W tym kontekście regularne monitorowanie atrakcyjności jest niezbędne do utrzymania konkurencyjności.

Z punktu widzenia planowania przestrzennego ocena atrakcyjności pełni funkcję strategiczną. Pozwala wskazać obszary wymagające szczególnej ochrony, obszary o potencjale inwestycyjnym oraz te, które potrzebują działań rewitalizacyjnych. Jest to narzędzie, które wspiera racjonalne gospodarowanie przestrzenią, równoważąc potrzeby turystyki z ochroną dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nadmiernej presji turystycznej i związanej z nią degradacji środowiska.

Zastosowanie wyników badań nad atrakcyjnością turystyczną jest szerokie. Mogą one służyć tworzeniu strategii marketingowych, opracowywaniu planów rozwoju lokalnego czy planowaniu kampanii promocyjnych. Informacje te są również przydatne dla inwestorów, którzy poszukują obszarów o wysokim potencjale zwrotu z inwestycji. Wreszcie, stanowią one cenne źródło wiedzy dla edukacji turystycznej i kształtowania świadomości społecznej na temat wartości lokalnego dziedzictwa.

Podsumowując, ocena atrakcyjności turystycznej to proces wieloaspektowy, łączący w sobie analizę zasobów materialnych i niematerialnych, badający zarówno obiektywne wskaźniki, jak i subiektywne odczucia. Wymaga on interdyscyplinarnego podejścia, łączącego wiedzę z zakresu geografii, ekonomii, socjologii i ochrony środowiska. Prawidłowo przeprowadzona analiza może stanowić podstawę skutecznych działań rozwojowych, zapewniając równowagę między korzyściami ekonomicznymi a zachowaniem unikalnych walorów regionu dla przyszłych pokoleń.

Zarys rozwoju turystyki w Polsce

5/5 - (1 vote)

podrozdział pracy dyplomowej

W Polsce, podobnie jak w innych krajach, rozwój turystyki został zapoczątkowany w pierwszej połowie XIX wieku. Jednakże proces ten w Polsce przebiegał inaczej niż w innych krajach europejskich. O ile w innych krajach, mających normalny rozwój życia narodowego, jednym z potężnych bodźców współdziałających w tworzeniu stowarzyszeń był bodziec materialny,o tyle w Polsce komercjalna strona zagadnienia była mniej istotna.

Na zachodzie Europy turystykę organizowali przede wszystkim ludzie wyczuwający potrzeby rynku i płynace stąd zyski, w Polsce zaś – przede wszystkim społecznicy ożywieni poczuciem misji kutluralno – narodowej. Etapy rozwojowe turystyki w Polsce zamykają się w następujących okresach:

Okres pierwszy obejmuje lata do 1873 r.: jest to okres prekursorski, poprzedzający właściwy rozwój form organizacyjnych

Rozwój turystyki w Polsce ma swoje korzenie już w czasach średniowiecza, choć trudno mówić wówczas o turystyce w dzisiejszym rozumieniu tego terminu. W tamtych czasach podróże miały przede wszystkim charakter religijny, handlowy czy dyplomatyczny. Pierwsi podróżnicy to głównie kupcy, pielgrzymi oraz emisariusze królewscy, którzy przemierzali ziemie polskie w poszukiwaniu nowych rynków zbytu, dóbr handlowych lub w celu nawiązywania kontaktów międzynarodowych.

Znaczącym impulsem do rozwoju podróży była budowa szlaków handlowych, takich jak słynny szlak bursztynowy, który łączył Morze Bałtyckie z Morzem Śródziemnym. Już w XIV wieku na terenie Polski powstały pierwsze zajazdy i karczmy, które miały na celu zapewnienie podróżnym schronienia oraz wyżywienia. Jednak turystyka w formie rekreacyjnej i wypoczynkowej zaczęła się rozwijać dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku.

Można mówić przede wszystkim na tle działalności Stanisława Staszica i Juliana Ursyna Niemcewicza. Obaj uczeni, politycy, krajoznawcy, pisarze wprowadzili do turystyki polskiej akcenty poznawcze.Działania Niemcewicza i Staszica kontunuowane są przez Wincentego Pola – geografa i poetę. On jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego kształcił zastępy młodych badaczy stwarzając teorię fizycznej odrębności ziemi Polskich od otaczających je państw.

Z czasem uzdrowiska stają się miejscami skupiającymi czołowych intelektualistów kraju : pisarzy, naukowców, działaczy społecznych. Oprócz uzdrowisk powstają ośrodki kąpielowiskowe, klimatyczne i letniskowe. W 1816 roku powstaje w Darłowie najstarsze kąpielisko nad Bałtykiem. W 1823 r. Dr Hafner odkrywa Sopot i zakłada nadmorskie kąpielisko.

Okres drugi – od 1873 do 1918r. – jest okresem, w którym kształtowały się ideowe i organizacyjne podstawy polskiej turystyki i krajoznawstwa

W XIX wieku, wraz z rozwojem przemysłu i pojawieniem się kolei, podróże stały się bardziej dostępne dla szerszych warstw społecznych. Polska, choć wówczas pod zaborami, miała do zaoferowania wiele atrakcji przyrodniczych i kulturowych, które przyciągały podróżników z różnych części Europy. Tatry, Pieniny czy uzdrowiska w Sudetach i Karpatach zaczęły zyskiwać na popularności jako miejsca wypoczynku i rekreacji.

Na szczególną uwagę zasługują Tatry, które od drugiej połowy XIX wieku przyciągały coraz więcej miłośników górskich wędrówek, naukowców, a także artystów, takich jak Stanisław Witkiewicz czy Jan Kasprowicz. W 1873 roku powstało Towarzystwo Tatrzańskie, którego celem była promocja turystyki górskiej oraz ochrona tatrzańskiej przyrody. Było to jedno z pierwszych tego typu stowarzyszeń na ziemiach polskich, a jego działalność przyczyniła się do popularyzacji gór wśród Polaków.

Drugi okres to okres zaborów. W tym czasie społeczeństwo polskie odczuwało m.in. potrzebę organizowania się dla realizacji swych zamierzeń i celów związanych z turystyką i krajoznawstwem[2]. Formowanie organizacji społecznych utrudniała sytuacja polityczna. Dopiero po stworzeniu pewnych form polskiej autonomii kulturalnej w Galicji powstają możliwości założenia organizacji turystycznej. W 1873 roku powstaje Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie. Jego celem były badania geologiczne polskich gór i ich popularyzacja, a także ochrona przyrody i wspieranie przemysłu góralskiego. W 1874 roku zbudowano pierwsze schronisko górskie nad Morskim Okiem; w 1876 roku – schroniska w Roztoce i Pięciu Stawach, a w 1894 roku na Hali Gąsienicowej.

Rozwój myśli geograficznej i historycznej, propagującej idee krajoznawcze, trafia na grunty społeczno – ekonomiczne. Typowe dla XIX wiecznej Europy przemiany społeczne również w Polsce rozszerzają krąg osób zainteresowanych uprawianiem turystyki na warstwy kupców, urzędników oraz przedstawicieli wolnych zawodów. Niestety warunki materialne nie pozwalały na dalekie podróże. Rodzi się więc potrzeba aby miejscowości wypoczynkowe, do których dojazd nie bylby zbyt kosztowny, były w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zamieszkania.

Staszic – naukowiec, wybitny działacz, organizator, przyrodnik – był pierwszym badaczem, który w celach naukowych przewędrowała prawie całą Polskę. Stał się on wzorem dla innych działaczy krajoznawczych i turystycznych.

W 1906 roku powstaje PTK (Polskie Towarzystwo Krajoznawcze) jako druga organizacja na ziemiach polskich.

Okres trzeci – od 1918 do 1939 r. – obejmuje lata działalności turystycznej w Polsce międzywojennej

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Polska przystąpiła do odbudowy gospodarki, co wpłynęło również na rozwój turystyki. W okresie dwudziestolecia międzywojennego powstały liczne organizacje turystyczne, takie jak Polski Związek Turystyczny czy Liga Popierania Turystyki, które starały się popularyzować turystykę wśród społeczeństwa. W tym czasie rozwinęła się również infrastruktura turystyczna — budowano nowe drogi, schroniska, a także uruchamiano kolejne połączenia kolejowe.

Szczególną rolę w popularyzacji turystyki odegrały uzdrowiska, takie jak Krynica-Zdrój, Nałęczów czy Ciechocinek. Były to miejsca, gdzie Polacy mogli nie tylko poprawić stan zdrowia, ale także spędzić czas w otoczeniu pięknych krajobrazów i korzystać z różnych form rozrywki. Turystyka uzdrowiskowa zyskała na popularności zwłaszcza wśród mieszkańców miast, którzy szukali odpoczynku od zgiełku i smogu.

Okres czwarty – od 1945r. – odnosi się do powstania i rozwoju turystyki w Polsce Ludowej[1]

Po zakończeniu II wojny światowej Polska znalazła się w zupełnie nowej sytuacji politycznej i gospodarczej. W okresie PRL-u turystyka była promowana jako forma rekreacji dla mas, a władze starały się zorganizować ją w sposób zorganizowany i kontrolowany. Powstawały wówczas liczne ośrodki wypoczynkowe, a także domy wczasowe, które miały zapewnić pracownikom możliwość taniego wypoczynku.

Jednym z najważniejszych osiągnięć tamtego okresu było rozwinięcie turystyki nadmorskiej. Polskie wybrzeże, od Świnoujścia po Hel, stało się popularnym miejscem wypoczynku dla tysięcy Polaków. Inwestowano w infrastrukturę turystyczną, budując hotele, pensjonaty oraz ośrodki kolonijne dla dzieci i młodzieży. W tym okresie turystyka była jednak ograniczona do granic państwa, a wyjazdy zagraniczne były utrudnione ze względu na politykę władz.

Okres piąty – transformacja ustrojowa i turystyka w Polsce po 1989 roku

Rok 1989 przyniósł Polsce transformację ustrojową, która miała ogromny wpływ na rozwój turystyki. Zmiany polityczne i gospodarcze umożliwiły swobodny przepływ osób i otworzyły Polskę na świat. Polacy zaczęli masowo wyjeżdżać za granicę, ale jednocześnie kraj stał się atrakcyjnym celem turystycznym dla zagranicznych gości.

W latach 90. nastąpił dynamiczny rozwój sektora prywatnego, co przełożyło się na wzrost liczby hoteli, pensjonatów i restauracji. Inwestycje w infrastrukturę turystyczną, takie jak budowa autostrad, lotnisk oraz rozwój sieci kolejowej, znacząco ułatwiły podróżowanie po kraju. W tym czasie rozwijały się także nowe formy turystyki, takie jak agroturystyka, turystyka ekologiczna czy turystyka biznesowa.

Warto podkreślić, że po 1989 roku Polska zaczęła promować swoje atrakcje turystyczne na arenie międzynarodowej. Kampanie reklamowe, takie jak „Polska. Move your imagination” czy „Feel invited”, miały na celu przyciągnięcie zagranicznych turystów i poprawienie wizerunku Polski jako atrakcyjnego miejsca na mapie Europy.

Obecnie turystyka w Polsce rozwija się dynamicznie, a kraj staje się coraz bardziej popularnym celem podróży zarówno dla rodzimych, jak i zagranicznych turystów. Polacy chętnie odwiedzają zarówno góry, jak i nadmorskie miejscowości, a także licznie uczestniczą w wydarzeniach kulturalnych i sportowych organizowanych w różnych częściach kraju.

W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie turystyką zrównoważoną. Polacy coraz częściej wybierają formy wypoczynku, które są przyjazne dla środowiska — na przykład spływy kajakowe, wyprawy rowerowe czy piesze wędrówki po parkach narodowych. Zyskują na popularności także mniej znane regiony, takie jak Bieszczady, Roztocze czy Podlasie, gdzie turyści mogą cieszyć się spokojem i bliskością natury.

Chociaż Polska cieszy się rosnącym zainteresowaniem turystów, sektor turystyczny stoi również przed wieloma wyzwaniami. Jednym z najważniejszych jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury, która sprosta rosnącym oczekiwaniom podróżnych. Inwestycje w modernizację dróg, lotnisk, a także rozwój transportu publicznego są kluczowe dla dalszego rozwoju turystyki.

Ważnym aspektem jest także ochrona środowiska naturalnego, zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby turystów odwiedzających parki narodowe i rezerwaty przyrody. Zrównoważony rozwój turystyki staje się priorytetem, aby zapobiec degradacji przyrody i zachować unikalne walory krajobrazowe Polski.

Rozwój turystyki w Polsce to proces dynamiczny, który ewoluował na przestrzeni wieków, dostosowując się do zmieniających się realiów politycznych, gospodarczych i społecznych. Od skromnych początków związanych z pielgrzymkami i szlakami handlowymi, przez okres intensywnego rozwoju w XIX i XX wieku, aż po współczesne wyzwania związane z turystyką zrównoważoną — Polska przeszła długą drogę, stając się atrakcyjnym miejscem na turystycznej mapie Europy.

Obecnie Polska ma do zaoferowania nie tylko bogatą historię i kulturę, ale także różnorodne formy wypoczynku — od aktywnego spędzania czasu w górach i nad jeziorami, po relaks w uzdrowiskach czy zwiedzanie zabytkowych miast. Odpowiednie zarządzanie zasobami oraz inwestycje w infrastrukturę turystyczną są kluczowe dla utrzymania tego pozytywnego trendu, co pozwoli Polsce nadal przyciągać zarówno krajowych, jak i zagranicznych turystów.

[1] R. Bar, A. Doliński “Turystyka” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1978 r

[2] R. Bar, A. Doliński “Turystyka” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1978

Agroturystyka w Europie

5/5 - (6 votes)

Czym jest agroturystyka?

Agroturystyka to forma turystyki, która opiera się na pobycie na terenach wiejskich, często na gospodarstwach rolnych, gdzie turyści mogą aktywnie uczestniczyć w codziennych pracach rolniczych, poznawać tradycyjne metody uprawy i hodowli, a także cieszyć się urokami wiejskiego życia. To nie tylko nocleg i wypoczynek na wsi, ale także możliwość doświadczenia autentycznego stylu życia, kontaktu z przyrodą, poznania lokalnych tradycji i degustacji produktów regionalnych. W odróżnieniu od turystyki masowej, agroturystyka charakteryzuje się bardziej kameralnym i zrównoważonym podejściem, co przyciąga turystów szukających ciszy i spokoju.

Historia agroturystyki na terenach wiejskich w Europie jest powiązana z okresem intensywnej urbanizacji po II wojnie światowej. W tym czasie wiele osób przenosiło się z wsi do miast, co spowodowało, że we wczesnej fazie rozwoju agroturystyki jej głównymi klientami byli mieszkańcy miast, którzy powracali na wieś, aby odwiedzać znane z przeszłości miejsca. Goście byli często zakwaterowani u członków rodziny lub przyjaciół.[1]

Agroturystyka, czyli turystyka na wsi, jest coraz bardziej popularnym trendem w Europie. W ostatnich latach wiele osób szuka alternatywnych form wypoczynku i chce poznać bliżej życie na wsi oraz kulturę i tradycje tego środowiska. Agroturystyka oferuje turystom możliwość przeniesienia się w inny świat i doświadczenia czegoś nowego, a także pozwala na bliższy kontakt z naturą i lokalnymi mieszkańcami.

Europa jest kontynentem, na którym agroturystyka rozwija się szybko i jest szeroko dostępna. Wiele krajów europejskich, takich jak Niemcy, Włochy, Chorwacja, Słowacja i Polska, oferuje swoim turystom różnorodne formy agroturystyki, takie jak wynajem domków letniskowych, wycieczki po gospodarstwach rolnych, kursy gotowania lub degustacje produktów rolnych.

Agroturystyka w Europie jest też ważna dla lokalnych społeczności i gospodarki. Turystyka na wsi pomaga w utrzymaniu i ochronie tradycyjnej kultury i dziedzictwa krajobrazów wiejskich. Poprzez wsparcie lokalnej gospodarki i rolnictwa, agroturystyka także pomaga zachować i rozwijać małe gospodarstwa rolne, które są często trudno konkurujące z dużymi, masowymi producentami.

Agroturystyka także daje turystom możliwość zaangażowania się w lokalne społeczności i doświadczenia ich tradycyjnej kultury. Wiele gospodarstw agroturystycznych oferuje turystom udział w codziennym życiu i pracy na wsi, takich jak karmienie zwierząt, pomoc w uprawie roli czy nauka jak przygotować tradycyjne potrawy.

Nie bez wad, agroturystyka może również prowadzić do niekorzystnych z mian skutków dla środowiska i lokalnej społeczności. Często masowa turystyka na wsi może powodować przeciążenie infrastruktury i usług, co może mieć negatywny wpływ na jakość życia mieszkańców. Również nieodpowiedzialne zachowanie turystów może prowadzić do degradacji krajobrazów i zasobów naturalnych.

Dlatego ważne jest, aby agroturystyka była zrównoważona i odpowiedzialna, z uwzględnieniem potrzeb i oczekiwań zarówno turystów, jak i lokalnych społeczności. Powinny być stosowane zasady i regulacje dotyczące turystyki na wsi, które zapewnią zrównoważony rozwój i ochronę środowiska i lokalnej kultury.

Agroturystyka w Europie jest coraz bardziej popularna i oferuje turystom niezapomniane doświadczenia i możliwość bliższego kontaktu z naturą i lokalną kulturą. Jednocześnie ważne jest, aby była ona zrównoważona i odpowiedzialna, aby zapewnić jej trwały i pozytywny wpływ na środowisko i lokalne społeczności.

Agroturystyka, jako forma turystyki wiejskiej, w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu w Europie, stając się jedną z najdynamiczniej rozwijających się gałęzi branży turystycznej. Zmieniające się preferencje podróżnych, poszukujących kontaktu z naturą, spokoju, autentyczności oraz lokalnych doświadczeń, przyczyniają się do wzrostu popularności tego segmentu. Dla wielu Europejczyków oraz turystów z innych kontynentów, agroturystyka jest odpowiedzią na zgiełk wielkich miast i pozwala na oderwanie się od codziennego pośpiechu. Dzięki różnorodności geograficznej i kulturowej, Europa oferuje bogatą ofertę agroturystyczną, dostosowaną do różnych preferencji i potrzeb.

Rozwój agroturystyki w Europie

W różnych krajach Europy agroturystyka rozwija się w odmiennym tempie i przybiera różnorodne formy, dostosowane do specyfiki lokalnych warunków oraz tradycji rolniczych. Poniżej przedstawione są wybrane przykłady rozwoju tej branży w poszczególnych regionach kontynentu.

1. Włochy – mekka agroturystyki

Włochy są jednym z europejskich liderów agroturystyki, a kraj ten oferuje jedne z najbardziej zróżnicowanych i luksusowych gospodarstw agroturystycznych. Szczególnie regiony takie jak Toskania, Umbria czy Apulia przyciągają turystów z całego świata. Włosi jako pierwsi dostrzegli potencjał agroturystyki i przekształcili wiele tradycyjnych gospodarstw w eleganckie obiekty turystyczne, które oferują nie tylko noclegi, ale także degustacje lokalnych win, oliwy z oliwek, serów oraz warsztaty kulinarne. Gospodarstwa te często prowadzą również ekologiczne uprawy, co przyciąga turystów zainteresowanych zdrowym stylem życia i ekoturystyką.

2. Francja – enoturystyka i agroturystyka

Francja jest znana nie tylko z bogatej kultury i historii, ale także z rozwiniętej agroturystyki, która obejmuje przede wszystkim enoturystykę, czyli turystykę związaną z winem. W regionach takich jak Burgundia, Bordeaux czy Dolina Loary, turyści mogą odwiedzać winnice, uczestniczyć w zbiorach winogron, a także w procesie produkcji wina. Agroturystyka we Francji to również możliwość spędzenia czasu w tradycyjnych wiejskich domach, odkrywania lokalnych rynków, serów i wyrobów rzemieślniczych. Wielu turystów przyciąga także możliwość uczestnictwa w festiwalach i targach lokalnych, które są częścią francuskiej kultury wiejskiej.

3. Hiszpania – agroturystyka na wyspach i terenach górskich

Hiszpania to kraj, w którym agroturystyka cieszy się coraz większym zainteresowaniem, szczególnie na Balearach, Wyspach Kanaryjskich oraz w regionach górskich, takich jak Andaluzja i Katalonia. Wiele hiszpańskich gospodarstw oferuje noclegi w rustykalnych domkach z widokiem na góry lub morze, co przyciąga turystów szukających spokoju i pięknych krajobrazów. Agroturystyka w Hiszpanii często wiąże się z aktywnym wypoczynkiem, takim jak jazda konna, trekking, a także udział w lokalnych festiwalach i fiestach, które odzwierciedlają bogactwo hiszpańskiej kultury.

4. Polska – potencjał turystyczny wsi

Polska, choć stosunkowo późno weszła na rynek agroturystyczny, rozwija się w tym sektorze bardzo dynamicznie. Regiony takie jak Podlasie, Kaszuby, Bieszczady oraz Warmia i Mazury oferują doskonałe warunki do rozwoju turystyki wiejskiej. Polskie gospodarstwa agroturystyczne często prowadzą ekologiczne uprawy, hodowlę zwierząt oraz produkcję tradycyjnych przetworów, co przyciąga turystów szukających zdrowych, naturalnych produktów oraz autentycznych doznań. Wiele gospodarstw oferuje również warsztaty z rękodzieła, pieczenia chleba czy przetwarzania mleka, co stanowi dodatkową atrakcję.

5. Skandynawia – ekoturystyka i surowy klimat

W krajach skandynawskich, takich jak Norwegia, Szwecja czy Finlandia, agroturystyka łączy się z ekoturystyką i jest silnie zorientowana na ochronę środowiska. Gospodarstwa te oferują możliwość pobytu w domkach zbudowanych z naturalnych materiałów, bez dostępu do nowoczesnych udogodnień, co pozwala na pełne zanurzenie się w dzikiej przyrodzie. Popularne są tu aktywności takie jak obserwacja ptaków, wędkowanie, zbieranie jagód czy grzybów, a także udział w lokalnych tradycjach, jak łowienie ryb pod lodem.

Wyzwania i perspektywy rozwoju agroturystyki w Europie

Rozwój agroturystyki w Europie wiąże się z wieloma wyzwaniami, w tym koniecznością ochrony środowiska, promocją zrównoważonego rozwoju oraz dostosowaniem oferty do potrzeb coraz bardziej wymagających turystów. W obliczu zmian klimatycznych i rosnącej popularności ekoturystyki, agroturystyka staje się jednym z kluczowych sektorów promujących zrównoważony rozwój w Europie. Coraz większe znaczenie ma również digitalizacja, która umożliwia promocję małych, rodzinnych gospodarstw na globalnym rynku turystycznym.

Kluczowe perspektywy rozwoju agroturystyki to inwestowanie w ekologię, modernizacja infrastruktury oraz tworzenie zróżnicowanej oferty, która przyciągnie zarówno rodziny z dziećmi, jak i osoby poszukujące ciszy i spokoju. Europejskie kraje coraz bardziej koncentrują się na certyfikacji ekologicznej gospodarstw agroturystycznych oraz na edukacji turystów w zakresie zrównoważonego wypoczynku.

Agroturystyka w Europie ma ogromny potencjał rozwoju, który może przyczynić się do odrodzenia terenów wiejskich, tworzenia nowych miejsc pracy oraz zachowania tradycji i kultury. Dzięki różnorodności krajobrazów i lokalnych tradycji, europejska agroturystyka może zaoferować unikalne doświadczenia, które przyciągają turystów z całego świata, poszukujących autentycznego kontaktu z naturą i kulturą regionów wiejskich. Wzrost zainteresowania turystyką opartą na autentyczności i ekologicznym podejściu wskazuje, że przyszłość agroturystyki w Europie rysuje się w jasnych barwach.

[1] E. Gurgul, Agroturystyka jako element rozwoju i promocji regionu, Sekcja Wydawnictwa Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2005, s. 9

Rozwój rynku turystycznego miasta Sopot – część 1

5/5 - (6 votes)

W warunkach wzmożonej konkurencji na rynku turystycznym Sopot stoi przed koniecznością sformułowania długofalowych celów w zakresie wykorzystania dostępnych zasobów (wzmacnianie mocnych i eliminowanie słabych stron) oraz pozyskania środków, które pozwolą na rozwój produktu turystycznego. Budowanie koncepcji rozwoju nie jest możliwe bez sformułowania celów strategicznych, których fundamentalne znaczenie należy upatrywać w określeniu celów długofalowych i możliwości monitorowania ich realizacji.

Określenie celów strategicznych wymaga wstępnego doprecyzowania przesłanek koncepcji kształtowania produktu turystycznego Sopotu. Zawierają:

Rozwój produktu turystycznego musi być zgodny z Planem Strategicznym Miasta Sopotu, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Sopotu, Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Strategią Rozwoju Turystyka w województwie pomorskim na lata 2004 – 2013 oraz Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010;
Koncepcja tworzenia produktu turystycznego powinna nawiązywać do następujących dokumentów strategicznych Polski: Narodowego Planu Rozwoju Produktu Turystycznego, Narodowej Strategii Rozwoju Produktu Turystycznego w Polsce oraz Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2001-2006;
koncepcja kształtowania produktu turystycznego w Sopocie powinna opierać się na fakcie, że podstawowym czynnikiem determinującym działania w zakresie tożsamości i wizerunku, wielkości i struktury oferty towarów i usług turystycznych jest rynek podstawowy i jego główne segmenty;
Sopot posiada niezbędny potencjał do rozwoju zróżnicowanego produktu turystycznego;
Rozwój turystyki w Sopocie powinien być zrównoważony, nie powinien naruszać walorów przyrodniczych i zagrażać kulturowej istocie miasta (napływ turystów nie powinien przekraczać wskaźników chłonności i pojemności turystycznej) ani zakłócać innych funkcji miasta;
Zarządzanie turystyką i inwestycje w tym obszarze muszą być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, przyczyniać się do poprawy jakości wypoczynku oraz jakości życia mieszkańców i gości;
Rozwój turystyki powinien iść w parze z poprawą i rozwojem infrastruktury turystycznej.

Sopot posiada plan strategiczny od 1996 roku. Obecnie rozpoczął się już proces tworzenia planu marketingu turystycznego i budowania marki, co można uznać za kolejny pozytywny krok w kierunku wypracowania kierunków rozwoju turystyki miasta. Na tym etapie warto ocenić znaczenie turystyki w strategii miasta.

W celu oceny stopnia realizacji zadań strategicznych miasta, sprowadzenie priorytetów, celów i założeń strategii rozwoju miasta w sferę działań i zadań powiatu oraz Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego, 30.03.2001, Sopot . Rada miejska powołała specjalną komisję ds. strategii. Intensywne prace Komisji trwały ponad rok, w wyniku których w czerwcu 2002 roku Rada Miasta Sopotu przyjęła zaktualizowany Plan Strategiczny Miasta Sopotu.

Zgodnie z założeniami planu strategicznego, realizacja celów w nim wyznaczonych została podzielona na odrębne lata: czas wizji ogólnej i misji miasta – do 2045 (50 lat), oraz czas celów strategicznych – do 2012 (10 lat).

Ważnym elementem rozwoju turystyki jest baza żywnościowa i komunikacja. W Sopocie działa 155 restauracji i innych placówek gastronomicznych, 42 bary i 13 stołówek oraz placówki gastronomiczne. Baza gastronomiczna Sopotu nie budzi ogólnych zastrzeżeń, zarówno wśród mieszkańców (2,71% prób), jak i wśród turystów (3,83% prób) oraz gości (4,31%). Zdaniem respondentów nie zmniejsza to atrakcyjności turystycznej miasta. W związku z częstym użytkowaniem i wciąż niewielkim udziałem w strukturze publicznych placówek gastronomicznych (20%), należy rozwinąć grupę fast foodów, z których korzysta ok. 30% mieszkańców i 50% odwiedzających.

Do najważniejszych problemów komunikacyjnych miasta należą: problem tranzytu przez miasto, zatłoczenie istniejącego układu drogowego, ograniczenia ruchu ze względu na status Sopotu jako kurortu, zwiększone bezpieczeństwo ruchu, brak parkingów zbiorowych na centrum miasta, zintegrowany system komunikacji miejskiej w skali aglomeracji, ograniczenie korzystania z samochodów na wycieczki, budowa systemu ścieżek rowerowych. Czynnikiem mocnych stron turystycznego Sopotu jest dostępność komunikacyjna.

Elementem obniżającym atrakcyjność turystyczną miasta są trudności komunikacyjne, częściej wymieniane przez jednodniowych odwiedzających (7,37% wyborów) niż turystów (6,09% wyborów) i to na nie należy zwrócić uwagę w tym zakresie. Podobnie znaczenie dostępności komunikacyjnej w strukturze produktu turystycznego jest znacznie większe dla odwiedzających jednodniowych (14,05% wyboru turystów; 20,84% odwiedzających jednodniowych). Nie ma istotnych różnic w ocenie dostępności komunikacyjnej w analizowanych grupach (średnio 4,07 turystów; 4,02 odwiedzających jednodniowych). Dość wysokie oceny tego elementu produktu turystycznego mogą świadczyć o braku istotnych problemów z dojazdem do miasta.

Zdrowe miasto, w którym zachowane są walory przyrodnicze i krajobrazowe wykorzystywane do rozwoju funkcji uzdrowiskowej w celu poprawy warunków pracy i życia mieszkańców to cel, który można osiągnąć poprzez wspieranie i rozwijanie funkcji uzdrowiskowej poprzez lokalizację w aglomeracji gdańskiej oraz zachowanie cennych ekosystemów Sopotu i okolic Rozwój funkcji sanatoryjno-uzdrowiskowej to przede wszystkim świadczenie usług sanatoryjno-uzdrowiskowych z wykorzystaniem złóż słonej wody, właściwości morza i lasu oraz innych możliwości terapeutycznych. Z kolei dbałość o ekosystem przejawia się w: zarządzaniu terenami zielonymi, czystości wód powierzchniowych zgodnie z obowiązującymi normami, czystości powietrza i poziomie hałasu zgodnie z normami obowiązującymi dla uzdrowisk, ograniczaniu zanieczyszczenia środowiska odpadami oraz poprawie czystość miasta.

Porównując te cele ze stosunkowo niską oceną zwiedzających za czystość środowiska (średnia 3,40) i częstym doborem takich elementów jak: zaniedbanie czystości morza (34,60%), tłok (29,70%), czystość morza. miasta (19, 25%) czy hałasu (16,45%), które obniżają atrakcyjność turystyczną, można powiedzieć, że ekorozwój jest słabym punktem produktu turystycznego Sopotu i wymaga działań w tym zakresie. Dodatkowo wiedzę kupujących można uzupełnić wynikami badań środowiskowych w Sopocie, które wskazują na zanieczyszczenie wody przez paciorkowce kałowe oraz duży rozkwit sinic w lipcu 2001 roku, co spowodowało zamknięcie plaż na tydzień, poważne zanieczyszczenie powietrza w drogi krajowe, przekraczające dopuszczalny poziom hałasu w transporcie.

^[1] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego…, op. cit., s. 127.

^[2] Sopot. Plan Strategiczny…, op. cit., s. 8.

Czynniki korzystne i negatywne wpływające na obecny poziom kajakarstwa w Polsce

5/5 - (5 votes)

drugi rozdział pracy licencjackiej

Możliwość uprawiania turystyki kajakowej jak również innych form turystyki wodnej, uwarunkowane jest występowaniem wód powierzchniowych: rzek, jezior, sztucznych zbiorników. Polska jest krajem o stosunkowo dobrze rozwiniętej sieci wód nadających się do uprawiania turystyki wodnej, co więcej, można zdobyć się na stwierdzenie, iż wody naszego kraju dzięki swoim walorom przyrodniczym są rajem dla uprawiających turystykę wodną. Dzięki aktywnej działalności PZK, PTTK jak i innych, lokalnych organizacji, skupiających ludzi zajmujących się aktywizacją kajakarstwa, informacja o turystyce kajakowej dociera do szerszego grona turystów w kraju jak i zagranicą, stowarzyszenia podejmują również wszelkiego rodzaju działania mające na celu poprawianie i ulepszanie tras wędrówek kajakowych. Niestety mankamentem organizacji i stowarzyszeń jest niski budżet, jakim dysponują, co ma odbicie w wielu aspektach. Niewielki dotacje ze strony państwa uniemożliwiają podejmowanie wielu, często koniecznych inwestycji związanych z rozwojem turystyki kajakowej.

Czynniki sprzyjające rozwojowi turystyki kajakowej

Pływać kajakiem można wszędzie, gdyż Polska należy do krajów posiadających niezwykle rozwiniętą i bogato zróżnicowana sieć wodną. Wiele jezior łączą lokalne cieki wodne, pływanie, po których możliwe jest tylko dzięki specyficznej konstrukcji kajaka, umożliwiającej dotarcie wszędzie tam, gdzie łódź wiosłowa, a tym bardziej żaglowa nigdy się nie zmieszczą. Mieszkańcy południowej części Polski, są nieco w gorszej sytuacji, bo nie ma w bliskim sąsiedztwie rzek nadających się do spokojnego, „szuwarowego” pływania, a pływanie po górskich rzekach wymaga znacznej niekiedy wprawy i dużych umiejętności. Tym nie mniej i w terenach górskich możemy w wielu miejscach uczyć się podstaw kajakarstwa ze względu na coraz większą liczbę sztucznych zbiorników wodnych. Na pięknie usytuowanych, często leżących wśród wysokich wzgórz zalewach: Solińskim, Klimkowskim, Czorsztyńskim, Rożnowskim, Żywieckim, Otmuchowskim, Leśniańskim, Rybnickim, Turawskim i szeregu innych.

W ostatnich latach stan środowiska wodnego na nizinach uległ znacznej poprawie. Buduje się coraz więcej oczyszczalni i nie wolno już zrzucać ścieków byle jak i byle gdzie. Powstało kilka parków narodowych chroniących specyficzne dla całego kraju środowiska wód płynących. Niektóre szlaki wodne regionu pojezierzy są zagospodarowane, oznakowane i przygotowane do przyjęcia latem większej liczby uczestników. Prócz wynajęcia sprzętu pływającego można tam wykupić cały pakiet usług towarzyszących związanych z trasa spływu np. noclegi, wyżywienie, przewodnik. W dużym stopniu poprawia się także świadomość społeczeństwa o korzystnym wpływie aktywności ruchowej dla organizmu, a turystyka kajakowa jako jedna z alternatyw aktywnego wypoczynku dzięki temu, nabiera coraz większego rozgłosu i popularności.

Polskie rzeki i jeziora – idealnymi trasami wędrówek kajakowych

Podstawowym atutem wyróżniającym polskie rzeki od rzek wielu innych krajów europejskich jest ich nieuregulowany przebieg. Dziewicze rzeki i jeziora naszego kraju przyciągają jak magnes wielu pasjonatów turystyki kajakowej i żeglarskiej. Atrakcyjność naszych rzek zwiększyła się szczególnie w ostatnich latach, dzięki podejmowanym działaniom prowadzących do oczyszczania polskich wód.

Ogólna długość 159 ważniejszych rzek wynosi 19,9 tys. km. Rzeki południowej Polski, przepływają przez tereny górskie i wyżynne, mają szybki nurt i znaczny spadek, w środkowych obszarach kraju charakteryzują się przepływem wolnym i spokojnym, w rejonach północnych, w morenowym krajobrazie pojezierzy znów się ożywia. Jezior o powierzchni powyżej 1 ha mamy w kraju 9296, a ich łączna powierzchnia wynosi 3169,3 km kw.

Jeziora położone są przede wszystkim w północnej części Polski, gdzie na Pojezierzu Pomorskim i Pojezierzu Mazurskim znajduje się 81% powierzchni wszystkich jezior kraju.

Większość stanowią wąskie i długie jeziora rynnowe, często występują w układzie połączonych ciągów. Przeważają jeziora niewielkie – połowa ogólnej liczby jezior nie przekracza powierzchni ponad 5 ha. Największymi jeziorami o powierzchni ponad 5 tys. ha, są: Śniardwy, Mamry, Łepsko i Dąbie. Z punktu widzenia turystyki kajakowej największe znaczenie mają systemy jezior połączonych, występujące na pojezierzach.

Sztuczne zbiorniki wodne są usytuowane w południowych i środkowych obszarach Polski, rekompensując w pewnym stopniu brak jezior naturalnych. W niektórych rejonach akweny sztuczne stanowią jedyny rodzaj walorów dla turystyki wodnej w tym kajakowej. Zakładany rozwój retencji wodnej i realizacja zbiorników sztucznych stwarzają możliwość powiększenia potencjału walorów wodnych. Do pożądanych naturalnych cech szlaków i akwenów nadających się do uprawiania turystyki wodnej należą: czystość wód i powietrza, cisza, lesistość terenów nadbrzeżnych, wartość widokowa możliwie nie przekształconych krajobrazów naturalnych oraz dostępność brzegów. Poza tym szlaki wodne powinny mieć określone parametry techniczne ( głębokość i szerokość) umożliwiające przypływ kajaków. Zagospodarowanie szlaków wodnych przez przystosowanie turystyczne jest celowe dla ich sprawnego funkcjonowania.

W Polsce odnotowano 213 szlaków wodnych potencjalnie przydatnych do turystyki kajakowej. Ich łączna długość wynosi 15 393 km[1]. Szlaki te są bardzo zróżnicowane pod względem warunków spławności, długości spływu i walorów krajobrazowych najbliższego otoczenia. Ze względu na to zróżnicowanie dokonano klasyfikacji szlaków na podstawie dwóch kryteriów: atrakcyjności turystycznej oraz przydatności turystycznej.

Atrakcyjność turystyczna szlaków jest określona w trzech grupach walorów: międzynarodowych, ogólnokrajowych, regionalnych. Kryteria wartościujące są głównie oparte na szacunkowej ocenie walorów naturalnych środowiska przyrodniczego. Według tego kryterium, szlaki kajakowe podzielono na cztery grupy:

szlaki o wybitnym znaczeniu,
szlaki o bardzo dużym znaczeniu,
szlaki o dużym znaczeniu,
pozostałe szlaki o mniejszym znaczeniu[2].

Podstawowymi kryteriami tej klasyfikacji były właściwości spławności szlaku, w szczególności szerokość koryta rzecznego, głębokość, prędkość nurtu, urozmaicenie biegu rzeki, utrudnienia i ograniczenia spławności, tu brano pod uwagę przeszkody podwodne i nawodne utrudniające spływ, liczbę i długość niezbędnych przenosek i holowania kajaków, właściwości morfologiczne stref brzegowych, walory krajobrazowe i lesistość najbliższego otoczenia szlaków, charakter zabudowy szlaku wodnego i istniejące obiekty hydrotechniczne, inni użytkownicy szlaku wodnego (żegluga śródlądowa pasażerska i towarowa oraz raczej marginalny spław drewna), gęstość zaludnienia i zabudowy najbliższego otoczenia szlaku, walory krajoznawcze środowiska przyrodniczego i kulturowego na szlaku lub w jego najbliższym sąsiedztwie. Klasyfikację tę oparto w dużej mierze na oszacowaniu walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego szlaków opisanych w przewodnikach turystycznych, na doświadczeniach turystów wodniaków i własnych oraz wnioskach Polskiego Związku Kajakowego i komisji Turystyki Kajakowej PTTK.

Do szlaków o wybitnym znaczeniu zaliczono szlaki o najwyższej, rzadko spotykanej w Europie skali walorów, jak: Dunajca, Krutyni, czarnej Hańczy, Brdy. Szlaki te odznaczają się najwyższymi walorami spławności i walorami krajobrazowymi. Często przebiegają przez obszary o walorach przyrodniczo-wypoczynkowych. Ze względu na swoją atrakcyjność szlaki te mogą być i często już są przedmiotem zainteresowania turystów nie tylko krajowych, lecz również zagranicznych.

Ogółem na terenie kraju wyznaczono 14 szlaków o wybitnym znaczeniu, o łącznej długości 1,44 tys. km, w tym trzy szlaki górskiej strefy krajobrazowej tzn. Dunajca, Popradu i Sanu o łącznej długości 282 km. Pozostałe szlaki znajdują się na pojeziernej strefie krajobrazowej, często przebiegają przez liczne jeziora, a z racji pokonywania znacznych różnic poziomów odznaczają się wartkim nurtem.

Szlaki kajakowe o bardzo dużym znaczeniu odznaczają się bardzo wysokimi walorami krajobrazowymi. Nie są tak atrakcyjne, jak wyżej opisane, niemniej większość spośród nich już teraz cieszy się dużą popularnością wśród polskich kajakarzy. Charakteryzują się one różnym stopniem trudności i uciążliwości. Często są to szlaki kilkudziesięciokilometrowe i dłuższe, pozwalające na odbywanie wielodniowych wędrówek wodnych. Wiele spośród nich ma naturalne połączenia i tworzy swoiste systemy szlaków wodnych. Ogółem na obszarze kraju wyznaczono 73 szlaki kajakowe o bardzo dużym znaczeniu, o łącznej długości około 7,2 tys. km, w tym:

w górskiej strefie krajobrazowej 7 szlaków o łącznej długości 780 km
w nizinnej strefie krajobrazowej 20 szlaków o długości 3403 km, odznaczających się mniejszymi walorami krajobrazowymi, lecz zasobnych w wodę, co wpływa na ich dobrą spławność
w pojeziernej strefie krajobrazowej 47 szlaków o długości 3060 km (łącznie z tymi, które biorą początek w strefie pojeziernej, lecz uchodzą bezpośrednio do Bałtyku).

Kolejna wyodrębniona grupa szlaków to szlaki o dużym znaczeniu, mają one znacznie gorsze od poprzednich warunki spławności. Na dużych rzekach wynika to z licznych budowli hydrotechnicznych i dużego ruchu statków żeglugi śródlądowej. Ponadto większość szlaków o dużym znaczeniu cechują mało atrakcyjne walory krajoznawcze. Wyjątkiem są tzw. szlaki boczne, dochodzące do szlaków o większym znaczeniu, lub łącznikowe – umożliwiające przepłyniecie z jednego szlaku na drugi, same w sobie mało atrakcyjne, lecz często ważne przy dłuższych wędrówkach kajakowych. Są wśród nich również szlaki atrakcyjne, lecz krótkie, dające możliwość odbywania jedno-dwudniowych wędrówek. W większości przypadków szlaki te są obecnie lub mogą być w przyszłości wykorzystywane przez turystów z najbliższej okolicy. Mają one niebagatelne znaczenie dla wypoczynku cotygodniowego, zwłaszcza na obszarach, gdzie nie ma szlaków bardziej atrakcyjnych. W takim przypadku istotna jest również niewielka odległość od miejsca rozpoczęcia i zakończenia spływu. Ogółem na obszarze kraju wyznaczono 84 szlaki kajakowe o dużym znaczeniu, ich łączna długość wynosi około 5,6 tys. km, w tym:

9 szlaków w górskiej strefie krajobrazowej, o łącznej długości 740 km,
51 szlaków o nizinnej strefie krajobrazowej, o łącznej długości 3897 km,
30 szlaków w pojeziernej strefie krajobrazowej, o łącznej długości 1100 km,
4 szlaki (136 km) rozpoczynające się w pojeziernej strefie krajobrazowej, lecz prowadzące bezpośrednio do Morza Bałtyckiego.

Pozostałe szlaki zostały zakwalifikowane do grupy szlaków najmniej atrakcyjnych i są to szlaki mało zasobne w wodę, z trudnymi warunkami spływu, odznaczają się przeciętnymi walorami krajobrazowymi. Większość spośród nich pozwala na odbycie jedno-dwudniowej wędrówki w kajaku. Niektóre są częścią większego systemu szlaków kajakowych, co pozwala bardziej doświadczonym turystom na odbywanie wędrówek po szlakach mało uczęszczanych. Generalnie na obszarze Polski wyznaczono 42 takie szlaki o łącznej długości około 1,13 tys. km, znajdują się one właściwie we wszystkich strefach krajobrazowych.

Drugim kryterium klasyfikacji jest przydatność turystyczna szlaków z punktu widzenia masowości ruchu. Każdy ze szlaków oceniono ze względu na jego przydatność do wędrówek masowych, w mniejszych grupach i wędrówek indywidualnych. Pozwoliło to podzielić wszystkie szlaki kajakowe na dwie grupy:

szlaki przydatne do wędrówek masowych, w mniejszych grupach i wędrówek indywidualnych,
szlaki przydatne wyłącznie do wędrówek w mniejszych grupach i wędrówek indywidualnych.

Podstawą przeprowadzenia klasyfikacji była ocena warunków spławności szlaków, tj. stopień trudności i uciążliwości, w tym głównie liczba i rodzaj przeszkód, liczba i długość przenosek, następnie zaś ocena stref brzegowych szlaków pod względem możliwości organizacji pól biwakowych w określonych odstępach oraz chłonności. Ponadto uwzględniono rygory ochrony środowiska przyrodniczego rozciągnięte na obszary i akweny, przez które przechodzi szlak kajakowy. W wyniku analiz stwierdzono, że z ogólnej liczby 213 szlaków potencjalnie przydatnych do turystyki kajakowej tylko 81, o łącznej długości około 8, 37 tys. km, jest przydatnych do wędrówek masowych, a pozostałe 132, o łącznej długości 7,02 tys. km – wyłącznie dla mniejszych grup i wędrówek indywidualnych.

Płynąc polskimi rzekami i jeziorami, można z bliska obserwować i poznawać różnorodną wodną florę i faunę. Rośliny wodne to przede wszystkim fitoplankton.

Uwagę turystów przyciągają jednak głównie wyżej zorganizowane rośliny. Pojawiają się one tutaj w kilku strefach. Najbardziej zewnętrzny pas jezior i rzek to strefa roślin błotnych: mchów, turzyc, czermieni błotnej, babki wodnej czy niezapominajek i jaskrów. Druga, to strefa oczeretów – roślin z dolna częścią łodygi w wodzie, a górną nad jej lustrem. W oczeretach najczęściej spotyka się trzcinę, sitowie jeziorne, pałki, tatarak. Następna strefa to strefa pływających roślin kwiatowych, jak np. grzybień biały, grążel żółty, rolestnica pływająca. Kolejna grupa roślin, to rośliny o liściach zanurzonych, których tylko kwiaty wyrastają ponad lustro wody. Do takich należą m. in. moczarka kanadyjska, różne rdestnice, wywłócznik kłosowy. Najczęściej spotykanymi na trasie zwierzętami są bobry, wydry, piżmaki i oczywiście gro mniejszych, przeróżnych stworzeń jak ryby, żaby, żmije, ślimaki itd. Obfitość różnorodnych form życia, świadczy o naturalności środowiska wielu jeszcze rejonów naszego kraju, co dla turystów mieszkających w dużych miastach, a szczególnie turystów zagranicznych zurbanizowanych państw jest czymś niespotykanym w ich codzienny otoczeniu, przez co stanowi olbrzymią atrakcję, a często stanowi cel wypraw[3].

[1] K. Klementowski: Możliwości uprawiania turystyki kajakowej w Polsce. „Problemy Turystyki” 1995, nr 1/2, s. 74.

[2] (jw., s. 75)

[3] A. Gordon, A.Świątecki, W. Wandowicz:Cudze chwalicie…Wybrane elementy geografii turystycznej Polski. Agencja Wydawniczo-Reklamowa „Dino”, Warszawa 1994, s.104-105.