Podróżnicy i przejezdni przemierzający Dolny Śląsk, a nie znający jego ukształtowania terenu, często zastanawiają się czym jest wypiętrzenie, które widzą w oddali. Czasem z tylnej kanapy jadącego bezkresną dolnośląską równią samochodu rozlega się głos dziecka: „Mamo, a co to za wulkan?”. Rodzice spoglądają na siebie poszukując w pamięci potrzebnej informacji. „Jakaś mała górka.” – odpowiada mama. „W prawdziwe góry pojedziemy w wakacje” – dodaje tata, starając się utrzymać samochód na autostradzie A4. Sam miałem kiedyś podobne zdanie o tej „górce”. Miłośnicy turystyki górskiej nie umniejszają jednak Masywu Ślęży, w końcu jest tu jeden z wierzchołków Korony Gór Polski. Chociaż przewyższeniami pochwalić się on nie może, posiada za to historię i zalety, których pozazdrościłoby nie jedno pasmo górskie. Potrafi zadowolić każdego oferując walory przyrodnicze, rekreacyjne, sportowe a nawet architektoniczne.
OKOLICE
Przygodę ze Ślężą można rozpocząć w kilku miejscach, zostawiając samochód w przydrożnych krzakach i ruszając dalej w pieszą wędrówkę. Warto przyjrzeć się mijanym osadom, gdyż wiele z nich skrywa dodatkowe atrakcje. Rozpoczynający wycieczkę w Będkowicach będą mieli okazję zwiedzić rezerwat archeologiczny, gdzie prócz skansenu wczesnośredniowiecznego grodziska zobaczyć można dawne kurhany. Sama wieś prócz charakterystycznej dolnośląskiej zabudowy ma do zaoferowania ciekawą rezydencję dworską, którą niestety bardzo zniszczyły czasy funkcjonowania PGR-u. W Sulistrowiczkach można zatrzymać się na dłużej i przespacerować przez piękny park nazywany Wenecją. Okazałe zespoły pałacowo-parkowe można zobaczyć m. in. w Słupicach, Książnicy, Kiełczynie, Tuszynie. Warto więc zwolnić i rozglądać się uważnie na boki. Miłośnicy motoryzacji powinni natomiast wybrać się w te okolice w połowie lipca, kiedy to w Sulistrowicach odbywają się zloty miłośników Garbusów.
SOBÓTKA
Większość z Was wycieczkę rozpocznie zapewne w największej i najlepiej skomunikowanej Sobótce, która przyjęła dawną nazwę góry. Osada ta do 1810 roku należała do zakonu augustianów i do dnia dzisiejszego z dumą prezentuje dwa zabytkowe kościoły: starszy romański św. Jakuba z XII wieku i gotycką świątynie św. Anny, która skrywa w swych wnętrzach kilka pogańskich malowideł. Jednak żeby je znaleźć trzeba wykazać się co najmniej średnim zacięciem detektywistycznym. Również w okolicy kościoła natrafić można na pozostałości po dawnych wierzeniach, rzeźby ‘lew’ i ‘grzyb’ zostaly tu postawione na pamiatkę Czcicieli Słońca. Sobótka prezentuje charakterystyczną dolnośląską zabudowę z drugiej połowy XIX w. a w jednej z kamienic zlokalizowano Muzeum Ślężańskie, prezentujące przedmioty z historii regionu.
ŚLĘŻA
Miejscowa ludność teorii na powstanie Masywu Ślęży miała wiele, a ponieważ to miejsce od wieków było kojarzone z czarną magią i pogaństwem wiele z tych legend nie opowiada o Ślęży w dobrym świetle. Nie jest to stożek pradawnego wulkanu, ani zasypana przez anioły dziura do Piekła, jak mawiano przed wiekami. Początki tego masywu górskiego należy upatrywać już 350 mln lat temu. A bogactwo procesów geologicznych i glacjalnych, nad którymi się tu nie będziemy rozpisywać, ukształtowała olbrzymią różnorodność skalną. Ślęża mimo małej wysokości 713 m n.p.m. jest jedyną górą w okolicy mającą względną wysokość ok. 500 metrów. Niewiadomo jednak czy to jest powód dla którego już w VII w.p.n.e. była miejscem pogańskiego kultu solarnego. Po przybywających na Ślężę przez kolejne stulecia pogańskich pielgrzymach pozostało wiele kamiennych rzeźb i budowli, jak choćby widoczny na szczycie kamienny wał. W czasie Chrztu Polski na szczycie powstał klasztor Kanoników św. Augustyna, który niedługo przeniesiono do reprezentacyjnej siedziby w Górce (obecnie w zespole parkowo-pałacowym mieści się hotel). By dalej tłumić pogańskie wierzenia w XII w. na szczycie wzniesiono kościół pw. Nawiedzenia NMP, który mimo kilku zburzeń i przebudowy stoi (a raczej straszy) do dnia dzisiejszego.
Szlaki wokół Ślęży są rozmaite, zarówno spacerowe jak i wymagające więcej sprawności fizycznej. Wycieczkę można rozpocząć już spod Domu Turysty PTTK „Pod Wieżycą”, gdzie w cieniu 2-metrowej skały kultu pogańskiego można zostawić samochód. Jeśli sprzyja nam szczęście to na szczycie Wieżycy wejdziemy do wieży Bismarcka – jednej ze 172 zachowanych. W czasie spaceru szlakami w Masywie Ślęży trzeba uważnie się rozglądać, gdyż wśród drzew można wypatrzeć wiele ciekawych formacji skalnych, ukoić pragnienie w jednym ze źródeł szczelinowych, a także spróbować sił w odgadywaniu kształtów, kryjących rozrzucone w różnych miejscach Masywu pogańskie figury. Po trudzie wędrówki można odpocząć w Domu Turysty na szczycie Ślęży, w którego sąsiedztwie zbudowano wysoki 136-metrowy przekaźnik RTV. Dla wielu podróżników zastanawiających się jak daleka panorama się z niego rozciąga, małą namiastką jest kilkunastometrowa żelbetonowa wieża widokowa.
Ślęża jest idealną ‘górką’ na weekendowe spacery, a także na rozgrzewkę przed wyjazdem w wyższe góry, z jej walorów korzystają także miłośnicy narciarstwa biegowego i joggingu. Nie lekceważcie jej następnym razem.
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI
- Samochód można zostawić w Sobótce, na parkingu przy Domu Turysty ”Pod Wieżycą”, na przełęczy Tąpadła lub w jednej z okolicznych miejscowości. Komunikacją zbiorową najprościej dostać się do Sobótki z Wrocławia. Na tej trasie co pół godziny kursują PKS-y, busy i autobusy podmiejskie Wrocławia.
- Nocleg można znaleźć w Domu Turysty PTTK „Pod Wieżycą”, Domu Turysty PTTK na Ślęży i gospodarstwach w miejscowościach u podnóży Masywu.
- Odwiedzając Ślężę w Noc Kupały (świętojańską) można napotkać wielu miłośników dawnych wierzeń.