Podróże Ojca Świętego były wyrazem i odpowiedzią na zmieniający się rodzaj ewangelizacji wśród nowego pokolenia podróżującego człowieka. Jan Paweł II jako jedyny papież odbywał tak liczne pielgrzymki do różnych krajów, nie mówiąc już o kontynentach. Fascynowało to wiele środowisk, zarówno religijnych jak i świeckich, a było tematem licznych publikacji. Podróżując często sam zaznaczał, że przybywa jako papież-pielgrzym. Pontyfikat Jana Pawła II różnił się znacznie od prowadzenia i pełnienia tej funkcji przez jego poprzedników. Motyw wędrówki wśród tego grona zainicjował Jan XXIII pielgrzymując do Asyżu i Loreto. Paweł VI natomiast przybywał już na inne kontynenty i odbył 9 pielgrzymek zagranicznych do: Jerozolimy, Bombaju, Kolumbii, Ugandy i Australii (Karski, 2002).
Pontyfikat Jana Pawła II nazywano „pontyfikatem bez granic”, on sam mówił, że wszędzie gdzie może to dotrze i tak faktycznie było. Nie było w tej posłudze granic ani barier religijnych, politycznych i jakichkolwiek innych. Na podstawie wszystkich dokumentów można stwierdzić, że papież odbył 104 pielgrzymki zagraniczne, odwiedzając ponad 130 krajów i ok. 900 miejscowości (Jackowski, 1997). Wszystkie podróże apostolskie przedstawiono na rycinie 43.
Ryc. 43. Kraje odwiedzone przez Ojca Świętego podczas pontyfikatu (źródło:
Powyższa mapka prezentuje wszystkie kraje świata, które odwiedzin Jan Paweł II. W zależności od ilości wizyt zaznaczone one zostały odpowiednim kolorem. Kraje nie będące celem pielgrzymek zaznaczone są kolorem szarym, natomiast Polska i Włochy będące miejscem zamieszkania papieża zostały zaznaczone wskazując liczbę 9 i więcej.
Pierwszą pielgrzymkę Jan Paweł II odbył w styczniu 1979 r. do Ameryki Łacińskiej (Dominikana, Meksyk, wyspy Bahama), a ostatnią do Lourdes 15-16 sierpnia 2004 roku. Sporo krajów Ojciec Święty odwiedzał kilkakrotnie, wśród nich najliczniej swoją ojczyznę Polskę-8 razy, Francję i USA-7 razy, Hiszpanię i Meksyk-5 razy, Portugalię, Szwajcarię, Brazylię- 4 razy, Austrię, Czechy, Niemcy, Dominikanę, Gwatemalę, Kanadę i Wybrzeże Kości Słoniowej-3 razy. Łącznie odległości te dały sumę ok. 30-krotnemu okrążeniu Ziemi wokół równika. W najdłuższą podróż udał się na Daleki Wschód i Oceanię w 1986r., najkrótsza odnotowana pielgrzymka to natomiast odwiedzenie San Marino w 1982 roku. Poza Włochami łącznie papież spędził 588 dni, ale trzeba brać pod uwagę także 145 podróży odbytych na terenie Włoch. Pierwsze nastąpiły zaraz po objęciu funkcji biskupstwa w Rzymie w 1978 r., były to: Mentorella i Asyż. Papież pełniąc swoją funkcję cieszył się olbrzymią
popularnością i przyciągał wiernych. Na Jego nabożeństwa przebywały rzesze pątników, miliony osób chcące słuchać. Jan Paweł II łączył narody, w swych odprawianych uroczystościach tradycją były spotkania ekumeniczne. Podczas swego pontyfikatu dokonał on sporej ilości beatyfikacji i kanonizacji, aż 320 osób. Na przełomie właściwie 25 lat swego pielgrzymowania, papież odwiedził 36 krajów europejskich, z chrześcijańskich pomijając tylko niewielką Andorę i Monako. Odwiedzin było 71, a trwały one 268 dni. Polska zajęła szczególne miejsce pośród tych krajów, będąc krajem ojczystym papieża. Wyróżnij ją aż 8 razy spędzając tu 66dni. Najcenniejszy charakter miały wizyty złożone w czasie funkcjonowania komunizmu i miały swój nieoceniony wpływ na jego obalenie. Pielgrzymki do Portugali miały także symboliczny charakter po zamachu i ocaleniu życia w maju 1981 roku. Wymowa pielgrzymek Ojca Świętego miała charakter misyjny i ewangelizacyjny. W krajach chrześcijańskich starał się umacniać wiarę i jedność religijną, natomiast w krajach o innych wyznaniach prowadził dialog o łączeniu duchowym lokalnych wspólnot i możliwości współpracy z różnymi wyznaniami. Podróże czasem wiązały się z wystąpieniami w ramach różnych organizacji rządowych, parlamentarnych. Specjalny typ pielgrzymek stworzyły organizowane Dni Młodzieży. W Europie poza terenem Włoch odbyły się takie spotkania w Santiago de Compostela w 1989 r., w Częstochowie na Jasnej Górze w 1991 r. oraz w Paryżu w 1997 roku (Jackowski, 2009).
Tabela 4
Podróże apostolskie Jana Pawła II do Europy (źródło: Jackowski, 2009)
Data
2 – 10 czerwca 1979
29 września 1979
28 – 30 listopad 1979
30 maja – 2 czerwca 1980 |
15 – 19 listopad 1980
12 – 15 maja 1982
28 maja – 2 czerwca 1982 |
15 czerwca 1982
29 sierpnia 1982
131 październik – 9 listopad |
1982
2 marca 1983
16 – 23 czerwca 1983
14 – 15 sierpnia 1983
10 – 13 września 1983
- – 17 czerwca 1984 10 października 1984
- – 21 maj 1985
- września 1985
4 – 7 października 1986
30 kwietnia – 4 maja 1987
8 – 14 czerwca 1987
23 – 27 czerwca 1988
8 – 11 październik 1988
21 – 22 kwietnia 1990
25 – 27 maja 1990
1 września 1990
10 – 13 maja 1991
1 – 9 czerwca 1991
- – 20 sierpnia 1991 25 kwietnia 1993
12 – 17 czerwca 1993
- – 10 września 1993 10 – 11 września 1994
20 – 22 maja 1995
3 – 4 czerwca 1995
30 czerwca – 3 lipca 1995
17 – 19 maja 1996
21 – 23 czerwca 1996
6 – 7 września 1996
12 – 13 kwietnia 1997
25 – 27 kwietnia 1997
Data
31 maja – 10 czerwca
1997
21 – 24 sierpnia 1997
19 – 21 czerwca 1998
2 – 4 października 1998
7 – 9 maja 1999
- – 17 czerwca 1999 19 września 1999
- listopada 1999
- – 13 maja 2000 4 – 9 maja 2001
23 – 27 czerwca 2001
Portugalia
Polska
Francja
Austria
Szwajcaria
Hiszpania
Holandia, Luksemburg,
Belgia
Szwajcaria, Lichtenstein
Francja
Republika Federalna Niemiec Polska Austria Francja
Czechosłowacja
Malta
Malta
Portugalia
Polska
Polska, Węgry
Albania
Hiszpania
Litwa, Łotwa, Estonia
Chorwacja
Czechy, Polska
Belgia
Słowacja
Słowenia
Niemcy
Węgry
Bośnia i Hercegowina
Czechy
Odwiedzone państwa
_______ Polska_______
Francja
Austria
Chorwacja
Rumunia
Polska
Słowenia
Gruzja
Portugalia
Grecja, Malta
Ukraina
| 53 | 25 – 26 maja 2002 | Bułgaria |
| 54 | 16 – 19 sierpnia 2002 | Polska |
| 55 | 3 – 4 maja 2003 | Hiszpania |
| 56 | 5 – 9 czerwca 2003 | Chorwacja |
| 57 | 22 czerwca 2003 | Bośnia i Hercegowina |
| 58 | 11 – 14 września 2003 | Słowacja |
| 59 | 5 – 6 czerwca 2004 | Szwajcaria |
| 60 | 14 – 15 sierpnia 2004 | Francja |
Powyższa tabela 4 przedstawia wszystkie podróże apostolskie Jana Pawła II do krajów europejskich, oprócz pielgrzymek po ziemi włoskiej.
Na kontynent azjatycki Ojciec odbył 16 wypraw pielgrzymkowych. Odwiedził tym samym 23 kraje, dwukrotnie Filipiny i Indie. Oprócz Ziemi Świętej reszta krajów została zwiedzona ze względu na misyjny charakter. Nie były to łatwe wizyty ze względu na stosunki polityczne i duże zróżnicowanie wyznań. Odbierany był jednak bardzo przyjaźnie, za każdym razie trafiając w inne grupy społeczne, wyznaniowe. Afryka jest także kontynentem o dużym zróżnicowaniu etnicznym i kulturowym. Obecnie obowiązuje trend przyjmowania głównie chrześcijaństwa i islamu, kosztem rodzimych wyznań. Największe skupisko katolików zamieszkuje obszar zachodni i środkowy, a uwarunkowane jest także obecnością dawnych kolonii. Kościół katolicki jest w Afryce kościołem misyjnym, jednak z coraz bardziej ukształtowaną pozycją i hierarchią kościelną. Ten kontynent papież nawiedził 13 razy, odwiedzając 41 krajów. Wielokrotne były tu spotkania ekumeniczne, w celu pojednania i zaprzestania konfliktów wojennych. Papież-polak wskazywał z jakimi trudnościami walczy się na tym kontynencie, jaki panuje tu głód, bieda i choroba. Okazywał niezwykłą miłość i czułość przeróżnym wyznawcom dążąc do jedności i pokoju. Region Ameryki Północnej i Środkowej to kolejny obszar o dość ciekawym zróżnicowaniu religijnym, wynikającym z kolonizacji, a także rdzennej ludności i panującej religii. Jan Paweł II zawitał na ten kontynent aż 17 razy. Odwiedził 18 krajów, z czego aż 7-krotnie USA. W 1993 r. miała tu miejsce inauguracja VIII Światowego Dnia Młodzieży, poświęcona tematom życia, aborcji i eutanazji. W 2002r. w Toronto odbył się XVII Światowy Dzień Młodzieży. W 1979 r. podczas wystąpienia na III Konferencji Generalnej Episkopatów Ameryki Łacińskiej wytyczył drogę jaką powinien iść kościół na tym terenie. Za główne cele stojące przed kościołem uznał życie związane z rodziną, liczne rozwody, antykoncepcję, aborcję, brak powołań kapłańskich i zakonnych. Problemy na terytorium Ameryki Łacińskiej, jak i innych kontynentów były poruszane niejednokrotnie. Z okazji Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 na Specjalnym Zgromadzeniu Synodu Biskupów w Rzymie w 1997r. odnoszono się do sytuacji religijnej i społecznej na kontynencie amerykańskim. Taka okazja miała miejsce także podczas obchodów 500-lecia Ewangelizacji Ameryki Łacińskiej w 1992 roku. Kontynent Ameryki Południowej zamieszkują głównie wyznawcy religii chrześcijańskiej, niewielki odsetek stanowią protestanci i religie rodzime. Na tym terenie żyje ok. 42% wszystkich katolików, w większości ludzi młodych, dynamicznych. Problemem są jednak warunki życia mieszkańców, niedorozwój ekonomiczny, ubóstwo, głód, a także mała liczba księży. Papież zawitał czterokrotnie do Brazylii, dwukrotnie do Urugwaju, Argentyny, Wenezueli, Peru, pomijając właściwie tylko Gujanę i Surinam. Struktura wyznaniowa Australii i Oceanii jest stosunkowo młoda, a co za tym idzie przeważają tak nurty chrześcijańskie, głównie protestanci. Zajmują oni większość: Papua-Nowej Gwinei, Samoa Amerykańskie, Nowej Zelandii i Australii. Katolicy stanowią ok. 29% ogółu i zamieszkują tereny: Nowej Kaledonii, Guam oraz Kiribati. Takie ukształtowanie się w tym obszarze wyznań jest skutkiem kolonizacji i odkryć geograficznych. W 1970 r. kontynent ten nawiedził papież Paweł VI, a Jan Paweł II stąpał po tej ziemi trzykrotnie i odwiedził 5 krajów. Za sprawą obchodów jubileuszowych 2000 roku także odniesiono się do sytuacji Australii i Oceanii podczas Synodu w 1998 roku. Temat nawiązywał od Ewangelii: „ Ja jestem drogą, prawdą i życiem” (J 14, 5,6) i brzmiał: „Jezus Chrystus a ludy Oceanii. Kroczyć Jego drogą, głosić Jego prawdę, żyć Jego życiem” (Jackowski, 2009).