[pracy dyplomowej]
Ochrona przyrody w parkach narodowych prawie zawsze jest narażona na konflikt pomiędzy osobami odpowiedzialnymi za ochronę unikalnych wartości a organizatorami szeroko pojętego, turystycznego udostępniania obszarów chronionych.
Unikalna w pojęciu europejskim dzika przyroda Bieszczadów ozdobiona jest siecią ludzkich osiedli zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz obszaru chronionego. Choć zaludnienie wynosi tu 4-5 osób/km2, to jednak zainteresowanie turystyczne sprawia, że okresowo przebywają na tym terenie dziesiątki tysięcy ludzi przybyłych niekiedy z daleka, natomiast stali mieszkańcy, – co zrozumiałe – są zainteresowani podejmowaniem działalności gospodarczej obsługującej turystów.
I tu może pojawić się sprzeczność interesów i konflikt, któremu można i należy zapobiec poprzez uzgodnienia społeczne i dialog wszystkich zainteresowanych. Stawianie barier i murów odgradzających dziką przyrodę od żądnych poznawania jej walorów ludzi nie jest najlepszym i najtrwalszym sposobem ochrony. Skutecznym i trwałym sposobem jest szeroki konsensus – umowa społeczna chroniąca zarówno interes przyrody jak też pozwalająca na zrównoważony rozwój turystyczny obszarów przylegających do parku narodowego.
Taki właśnie skuteczny i mądry sposób postępowania proponuje Fundacja PAN Parks, która wyróżniła Bieszczadzki Park Narodowy swoim prestiżowym certyfikatem w 2002 roku.
Wypracowywany od ponad dwóch lat konsensus będzie uwieńczeniem podjętego jeszcze przed 2002 rokiem trudu. Uświadomi on wszystkim partnerom społecznym Parku Narodowego, że tylko jego niezagrożone istnienie stwarza szanse i perspektywy dla sektora turystycznego w Wysokich Bieszczadach. Pod warunkiem jednak, że rozwój, jaki nastąpi będzie jednocześnie gwarantował ochronę unikalnych wartości przyrodniczych. Jest to idea i metoda warta stosowania na innych obszarach, nawet nie objętych formalnym patronatem Fundacji PAN Parks.