Turystyka pielgrzymkowa – Kalwaria Zebrzydowska

[kontynuacja pracy magisterskiej sprzed miesiąca]

Kaplica Matki Bożej wyróżnia się wśród obiektów sanktuarium swoim przepięknym barokowym wnętrzem. Ołtarz jest stosunkowo młody, marmurowy z 1937r., do tego kaplicę wypełniają liczne wota od przybywających pielgrzymów. Nad wejściem do kaplicy widnieje napis: „Króluje, Uzdrawia i Pociesza”. Obraz przedstawia Madonnę z tulącym się do niej Dzieciątkiem, wykonany techniką olejną o wymiarach: 80 x 58,5 cm. Rycina 18 prezentuje kaplicę z obrazem Matki Bożej.

Od początku istnienia sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej opiekują się nim ojcowie Bernardyni. Zakon ten stanowi część rodziny franciszkańskiej założonej w 1209r. przez św. Franciszka z Asyżu, który pozostawił po sobie wzór świętości oparty na miłości, życiu w ubóstwie oraz służbie nędzarzom i cierpiącym. Bernardyni zawsze dbali o solidne przygotowanie młodych ludzi do stanu duchowego. We Lwowie do końca II Rzeczpospolitej istniało seminarium duchowne, które w 1939r. zostało przeniesione do Kalwarii

Zebrzydowskiej na skutek najazdu bolszewików. Po wojnie placówka stale się rozwijała mimo utrudnień ze strony władz komunistycznych. Szybko zaczęło brakować miejsca w seminarium, które doczekało się w 1993r. nowego budynku na potrzeby kształcenia. Klasztor i seminarium współpracują ze sobą, a klerycy są przewodnikami po dróżkach (Nasza Arka, 2002, nr 7).

Papież cudownymi słowami wyraził podziw dla opiekunów sanktuarium podczas swej wizyty 19 VIII 2002r.: „A w ciągu tych stuleci wiernie towarzyszą pątnikom duchowi opiekunowie kalwaryjskiego sanktuarium, ojcowie franciszkanie, zwani bernardynami. Dziś pragnę im wyrazić wdzięczność za to umiłowanie cierpiącego Chrystusa i Jego współcierpiącej Matki, które z gorliwością i oddaniem przelewają tutaj w serca pielgrzymów. Drodzy ojcowie i bracia bernardyni, niech dobry Bóg błogosławi wam w tej posłudze teraz i w przyszłości!”(Jusiak, 2006).

Kalwaria jest podzielona na Dróżki Męki Pańskiej, które przypominają wydarzenia poprzedzające śmierć Zbawiciela na krzyżu, a także Dróżki Matki Bożej. Dróżki Pana Jezusa stanowią 28 stacji w 24 obiektach. Drogę rozpoczyna kaplica św. Rafała Archanioła, patrona podróżujących, a kończy kaplica Grobu Pana Jezusa. Wzniesiona została na wzór tej przywiezionej z Jerozolimy i pochodzi z 1609 roku. Na trasie kalwaryjskiej mijamy także urokliwą kaplicę Ratusz Piłata i Gradusy-Święte Schody. Jest to jedna z najstarszych budowli kalwaryjskich, a schody wykonane zostały na wzór tych, po których stąpał Pan Jezus. Pielgrzymi w Kalwarii pokonują je na kolanach. Poniższa rycina 19 prezentuje imponującą kaplicę ze schodami.

Ryc. 19. Kaplica Ratusz Piłata i Gradusy-Święte Schody

Dróżki Matki Bożej podzielone są na trzy części zwane koronkami. Stanowią one: część Boleści, część Zaśnięcia (Pogrzebu) i część Wniebowzięcia. Na pierwszą część składa się 9 kaplic i kościółków. Unikalną formę posiada Kaplica Serca Maryi (dawniej Kaplica Płaczu), ma ona bryłę w kształcie serca zaprojektowaną przez Mikołaja Zebrzydowskiego. Druga część to 7 obiektów sakralnych, natomiast trzecią tworzy 5 kaplic i wieńczy je Plac Rajski. Trzeba jednak pamiętać, że w niektórych fragmentach dróżki się pokrywają, a łączna ich długość to ok. 6km. Kalwaria jest licznie odwiedzana szczególnie w święta maryjne: Matki Bożej Anielskiej (2 sierpnia), Narodzenia Matki Bożej (8 września), główna uroczystość Wniebowzięcia odbywa się w niedzielę po 15 sierpnia, a odpust rozpoczyna się we wtorek przed tą niedzielą. Charakterystyczne miejsce zajmuje odprawiane misterium Męki Pańskiej w czasie Wielkiego Tygodnia. Przyciąga ono rzesze pielgrzymów i jest czymś wyjątkowym na tle wszystkich miejsc pielgrzymkowych w Polsce (Mitkowska, 2003).

Z sanktuarium i kultem Matki Bożej Kalwaryjskiej związany był szczególnie Karol Wojtyła. Najpierw przybywał tu jako młody chłopak, wielokrotnie jako biskup i kardynał, a później wreszcie jako papież Jan Paweł II w czerwcu 1979 r. i sierpniu 2002roku. Rok po śmierci papieża-polaka przybył do kalwarii jego następca Benedykt XVI. Kalwaria Zebrzydowska           stanowiąc      niepowtarzalny zespół architektoniczno-krajobrazowy i pielgrzymkowy została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to jedyna na świecie kalwaria wpisana na tę listę, wyróżniona wśród tysiąca sanktuariów europejskich. Bazylika, klasztor i dróżki są unikatem ze względu na swą wartość kulturową, przyrodniczą i religijną. Wpisu na liście dokonano 1 XII 1999r. pod nazwą: „Krajobrazowy zespół Manierystycznego Parku w Kalwarii Zebrzydowskiej”. Sanktuarium otrzymało certyfikat podczas specjalnej uroczystości dnia 9 maja 2000 roku. Położenie miejscowości sprzyja znacznie ruchowi turystycznemu do tego miejsca. Warto wspomnieć także, że w pobliskich odległościach znajduje się aż 8 obiektów łącznie z Kalwarią położonych w woj. Małopolskim, będących na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO (Mazur, 2009).

Wybierając się, zatem do pobliskiego Krakowa czy kopalni soli w Wieliczce nie sposób pominąć Kalwarii Zebrzydowskiej. Niewielka odległość od Wadowic czyni tę miejscowość niezwykle atrakcyjną zwłaszcza pod względem pielgrzymkowym, gdyż łączy je szlak papieski. Rzesze pątników czekają w długich kolejkach, aby odwiedzić dom papieża, miejsce narodzin ukochanego przez naród Polski – Ojca Świętego. Nagromadzenie miejsc pielgrzymkowych w tym regionie sprzyja tu rozwojowi turystyki religijnej, a zaplecze turystyczne pod tym względem jest zadowalające. Przy sanktuarium znajduje się Dom Pielgrzyma oferujący pokoje o różnym standardzie od apartamentów do pokoi wieloosobowych dla 390 osób. Na miejscu działa także kiosk z pamiątkami i księgarnia oferujące szeroką gamę pozycji dotyczących kalwarii. Restauracja posiada 150 miejsc siedzących i oferuje bogate menu z rabatami dla większych grup. W samej miejscowości znajduje się kilkanaście obiektów noclegowych, od hoteli trzygwiazdkowych po pokoje gościnne w prywatnych kwaterach. Sam fakt istnienia takiej bazy noclegowej jest znacznym ułatwieniem dla przybywających podróżnych. Zaplecze bazy gastronomicznej mieści się głównie wraz z obiektami noclegowymi. Inne obiekty towarzyszące sprzyjające dalszemu rozwojowi turystyki stanowią obiekty kulturowe i wszelkie walory przyrodnicze pobliskiej okolicy. Krajobraz gminy charakteryzuje się częścią silnie sfałdowanych Beskidów i łagodnych dolin, jest to teren o dużej powierzchni leśnej gdzie brak jest dużych zakładów przemysłowych i zanieczyszczonego powietrza. Miejscowość boryka się jednak z kiepską infrastrukturą kanalizacyjną, drogową i rekreacyjną. Przez Kalwarię przebiega droga krajowa 52 łącząca Cieszyn, Bielsko lecąca dalej do Krakowa, oprócz tego jest połączenie kolejowe Kraków-Zakopane, Bielsko-Biała- Kraków. Sieć dróg jest gęsta, lecz kiepskiej jakości bez obwodnicy, a atutem jest bliskość lotniska Balice (Bilska-Wodecka, 2004).

Tabela 1. Analiza SWOT dla gminy Kalwaria Zebrzydowska(źródło: plan rozwoju lokalnego gminy

Kalwaria Zebrzydowska 2004-2013)

Za pomocą Analizy SWOT w tabeli 1 przedstawiono aktualną sytuację gminy Kalwaria jak i plany realizowane w najbliższych latach.

Kalwaria Zebrzydowska jest przykładem idealnie utrzymanego obiektu sakralnego, w dużej mierze dzięki certyfikatowi UNESCO. Zyskała także na swym znaczeniu gdyż była ukochanym miejscem Ojca Świętego o którym często wspominał z utęsknieniem. Jak wskazuje powyższa analiza miasteczko oprócz sanktuarium i ciekawego terenu przyrodniczego nie posiada znacznych walorów sportowych i rekreacyjnych. Stanowi to minus, gdyż często wybierające się w podróż rodziny z dziećmi z chęcią oferują także inny rodzaj turystyki niż religijna. Istotne znaczenie ma to oczywiście dla samych mieszkańców by podnieść ich standard życia. Pielgrzymi oczekujący także coraz lepszej bazy nie chcą już tylko mieszkać w domu pielgrzyma ale szukają także prócz uzdrowienia duszy także i relaksu dla ciała. Komfort i jakość świadczonych usług wysuwają się zatem na pierwszy plan, we wszystkich miejscach, które nastawione są na odbiór potencjalnych turystów. Uchwalony plan rozwoju lokalnego przyczyni się na pewno do poprawy warunków na tym terenie. Infrastruktura drogowa i rekreacyjna na pewno zyska na jakości, co przyczyni się do większego zadowolenia pątników.